Trong quá trình cách mạng Việt Nam, từ trong đấu tranh giành độc lập dân tộc đến xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa, Đảng, Nhà nước luôn thấm nhuần lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Nước ta là nước dân chủ. Bao nhiêu lợi ích đều vì dân. Bao nhiêu quyền hạn đều của dân, quyền hành và lực lượng đều ở nơi dân, lực lượng của dân rất to, việc dân vận rất quan trọng. Dân vận kém thì việc gì cũng kém. Dân vận khéo thì việc gì cũng thành công”. Thực hiện lời dạy của Người, công tác dân vận của cả hệ thống chính trị những năm qua đã đạt được nhiều kết quả thiết thực. Một trong những giải pháp quan trọng để đạt được kết quả đó là phát động và đẩy mạnh phong trào thi đua “Dân vận khéo”. Phong trào thi đua “Dân vận khéo” đang ngày càng lan tỏa, mang lại hiệu ứng tích cực cho quá trình phát triển đất nước.

          Thực tiễn cuộc sống của nhân dân cho thấy, để nhân dân hiểu, ủng hộ tham gia thực hiện đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước cần thiết phải làm tốt công tác vận động, tuyên truyền bằng cách thức phù hợp, hiệu quả gắn với nâng cao đời sống, giải quyết lợi ích thiết thân của nhân dân. Do vậy, phong trào “Dân vận khéo” dần trở thành phương thức quan trọng trong công tác vận động nhân dân. Đã xuất hiện hàng vạn mô hình, điển hình “Dân vận khéo” trên các lĩnh vực của đời sống xã hội góp phần tạo sự đồng thuận xã hội, tập hợp, động viên, đoàn kết các tầng lớp nhân dân tham gia phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng an ninh, xây dựng hệ thống chính trị.

          Trên cơ sở tổng kết thực tiễn các mô hình, điển hình “Dân vận khéo” đã được xây dựng, tiếp tục mở rộng hình thức vận động nhân dân, đổi mới và nâng cao chất lượng công tác dân vận của Ðảng, năm 2009 Ban Dân vận Trung ương đã chính thức phát động phong trào thi đua “Dân vận khéo” trong cả nước. Phong trào đã được các cấp ủy đảng, hệ thống chính trị đồng tình hưởng ứng, quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo gắn với Cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”. Các cấp ủy, tổ chức đảng xác định phong trào thi đua “Dân vận khéo” là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị và phải trở thành phong trào sâu rộng trên mọi lĩnh vực chính trị - xã hội, ở tất cả các cấp, các ngành, trong mỗi cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, đoàn viên, hội viên và các tầng lớp nhân dân. Căn cứ đặc điểm, tình hình cụ thể của từng địa phương, đơn vị, các cấp ủy, tổ chức đảng định hướng việc lựa chọn, xác định nội dung phù hợp để vận động, phát huy được sức mạnh của nhân dân, thực hiện các nhiệm vụ chính trị, chăm lo lợi ích chính đáng, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho nhân dân.

          Trên lĩnh vực kinh tế, đó là các mô hình “Dân vận khéo” trong sản xuất, kinh doanh, nhất là ở địa bàn nông thôn, như chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi; xây dựng trang trại, phát triển tiểu, thủ công nghiệp, dịch vụ... nhằm phát triển kinh tế, xóa đói, giảm nghèo, khuyến khích sản xuất, kinh doanh giỏi, làm giàu chính đáng. Đặc biệt, phong trào đã bắt đầu đi vào các lĩnh vực mới, đòi hỏi ứng dụng khoa học kỹ thuật, công nghệ cao, có hiệu quả kinh tế và phạm vi tác động rộng, thực hiện liên danh, liên kết, trao đổi, giúp đỡ, hỗ trợ kỹ thuật, vốn, kinh nghiệm trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Đồng thời, tập trung tuyên truyền, vận động nhân dân trong quá trình đô thị hóa, kết hợp hài hòa giữa lợi ích chính đáng, hợp pháp của nhân dân với lợi ích của Nhà nước, doanh nghiệp. Xuất hiện nhiều mô hình “Dân vận khéo” trong “dồn điền, đổi thửa”, chuyển đổi cây trồng, vật nuôi, xây dựng trang trại, gia trại, phát triển ngành, nghề, làng nghề, tổ hợp tác, hợp tác xã,... thu hút lao động, góp phần giải quyết việc làm, tăng thu nhập, hình thành chuỗi liên kết giá trị trong sản xuất nông nghiệp gắn với thị trường. Xuất hiện nhiều cách làm hay, sáng tạo trong việc huy động sự tham gia tích cực của nhân dân đóng góp kinh phí, hiến đất, sức lao động, xây dựng nông thôn mới... Với phương châm “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”, nhờ “khéo” vận động mà nhiều công trình phục vụ dân sinh, phát triển kinh tế ở địa phương, góp phần thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế được xây dựng, qua đó làm chuyển biến nhận thức, động viên các thành phần kinh tế hăng hái tham gia, phát triển cuộc sống ngày càng tốt hơn.

          Tại Hải Phòng, hiện thành phố có 100% số xã đạt chuẩn Nông thôn mới, 45 xã đạt chuẩn xã Nông thôn mới nâng cao, 22 xã đạt chuẩn xã Nông thôn mới kiểu mẫu, 7 huyện đã được Thủ tướng Chính phủ công nhận đạt chuẩn Nông thôn mới. Giai đoạn 2023-2025, cả nước phấn đấu có ít nhất 80% số xã đạt chuẩn Nông thôn mới. Trong đó, có khoảng 40% số xã đạt chuẩn Nông thôn mới nâng cao, ít nhất 10% số xã đạt chuẩn Nông thôn mới kiểu mẫu và không còn xã dưới 15 tiêu chí. Thu nhập bình quân của người dân nông thôn tăng ít nhất 1,5 lần so với năm 2020. Có ít nhất 50% huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh đạt chuẩn Nông thôn mới, hoàn thành nhiệm vụ xây dựng Nông thôn mới; mỗi tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có ít nhất 2 đơn vị cấp huyện đạt chuẩn Nông thôn mới … Và giai đoạn 2026-2030, cả nước phấn đấu có ít nhất 90% số xã đạt chuẩn Nông thôn mới. Trong đó, có ít nhất 50% số xã đạt chuẩn Nông thôn mới nâng cao, 20% số xã đạt chuẩn Nông thôn mới kiểu mẫu và Nông thôn mới thông minh…

          Trên lĩnh vực văn hóa - xã hội, điển hình là các phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư”, “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”, Ngày “Vì người nghèo”, “Lao động sáng tạo”, “Giỏi việc nước, đảm việc nhà”, “Xanh - Sạch - Đẹp”, “Bảo đảm an toàn vệ sinh lao động”, “Phụ nữ tích cực học tập, lao động sáng tạo, xây dựng gia đình hạnh phúc”... Nhiều mô hình “Dân vận khéo” tiêu biểu, như mô hình “Tổ liên gia”, “Tổ tự quản”, “Tổ hoà giải”, “Khu dân cư không có tội phạm, tệ nạn xã hội”, “Gia đình, dòng họ không có người phạm tội, mắc tệ nạn xã hội”, “Tổ an ninh nhân dân”, đội dân phòng, chương trình “Phúc lợi cho đoàn viên công đoàn”, “Tết sum vầy”, “Mái ấm Công đoàn”, “Thanh niên tình nguyện bảo vệ môi trường”, “Tổ phụ nữ thu gom, phân loại rác thải”... Qua đó đã góp phần nâng cao đời sống vật chất và văn hóa, tinh thần của người dân, bảo đảm an sinh xã hội, xóa bỏ tập tục lạc hậu, giải quyết được nhiều việc khó để phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, đơn vị, tiến tới xây dựng đô thị văn minh. Với nhiều cách làm sáng tạo, các mô hình “Dân vận khéo” đã khơi dậy truyền thống yêu nước, phát huy tinh thần trách nhiệm, quyền làm chủ của nhân dân, tích cực tham gia bảo vệ an ninh trật tự, góp phần xây dựng nền quốc phòng toàn dân và thế trận an ninh nhân dân, làm thất bại nhiều âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch, từng bước đẩy lùi tội phạm, tệ nạn xã hội, bảo đảm an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, giữ vững quốc phòng - an ninh và cuộc sống bình yên của nhân dân.

          Trên lĩnh vực xây dựng hệ thống chính trị, mô hình “Dân vận khéo” gắn với việc thực hiện Quy chế Dân chủ ở cơ sở và công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng; vận động nhân dân tham gia ý kiến đối với các chính sách, pháp luật liên quan mật thiết đến cuộc sống người dân; mở rộng hình thức tiếp xúc cử tri (tại nơi cư trú, nơi làm việc, theo chuyên đề, lĩnh vực, theo đối tượng và cá nhân hoặc nhóm cử tri...), tăng đồng thuận, mở rộng dân chủ, phát huy tốt hơn trách nhiệm của cử tri trong việc tham gia góp ý xây dựng chính sách, pháp luật, phản ánh kiến nghị của cử tri. Cơ quan hành chính nhà nước xây dựng mô hình “Dân vận khéo” gắn với đẩy mạnh cải cách hành chính, nhất là cải cách thủ tục hành chính; xây dựng đạo đức công vụ, tăng cường tiếp dân, đối thoại, giải quyết những vấn đề bức xúc, phức tạp trong nhân dân. Tiêu biểu là các mô hình kết hợp giữa bộ phận tiếp nhận với bưu điện văn hóa xã, giải quyết thủ tục hành chính “phi địa giới”, mô hình “Ngày không hẹn”, “Ngày không viết”; tổ chức đội tình nguyện viên hướng dẫn hồ sơ, thủ tục hành chính tại bộ phận tiếp nhận và trả kết quả cấp quận, phường, xã; kê khai thuế điện tử... Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội tiếp tục đổi mới, hướng về cơ sở, chăm lo lợi ích hợp pháp, chính đáng, phát huy quyền làm chủ của đoàn viên, hội viên và nhân dân; tổ chức tốt các mô hình tự quản trong cộng đồng dân cư; thực hiện tốt hương ước, quy ước gắn với các phong trào thi đua, các cuộc vận động.

          Cùng với những thành tựu của hơn 30 năm đổi mới đất nước dưới sự lãnh đạo của Đảng, cuộc sống của nhân dân đã có nhiều thay đổi. Các chính sách quan trọng, như giáo dục, dạy nghề, việc làm, xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, chăm sóc sức khỏe, bảo vệ môi trường, phòng, chống thiên tai và ứng phó với biến đổi khí hậu, đấu tranh phòng, chống tội phạm, tệ nạn xã hội, bảo đảm an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, đặc biệt là chính sách đối với người có công với cách mạng, chính sách đối với người nghèo, cận nghèo, người lao động, người gặp khó khăn trong cuộc sống ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, được quan tâm thực hiện vì sự tiến bộ và công bằng xã hội. Những chuyển biến về nhận thức, hành động của các cấp ủy, chính quyền, hệ thống chính trị là cơ sở quan trọng để đẩy mạnh phong trào thi đua “Dân vận khéo”, tăng sự đồng thuận, xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc, củng cố lòng tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước, tăng cường mối quan hệ mật thiết giữa Đảng với nhân dân.

          Bên cạnh những kết quả đạt được, phong trào thi đua “Dân vận khéo” vẫn còn hạn chế, như phong trào chưa được thực hiện rộng khắp trong các lĩnh vực đời sống xã hội; các điển hình “Dân vận khéo” trong các cơ quan nhà nước, trong doanh nghiệp, hợp tác xã, xây dựng hệ thống chính trị còn ít; việc nhân rộng các mô hình, điển hình chưa đạt yêu cầu như mong muốn. Một số cấp ủy, chính quyền, cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu chưa nhận thức đầy đủ, chưa quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo; công tác phối, kết hợp giữa các ban, ngành, đoàn thể ở một số nơi chưa chặt chẽ, thiếu đồng bộ, còn hình thức.

          Qua thực hiện phong trào thi đua “Dân vận khéo” đã cho thấy, việc nâng cao nhận thức cho các cấp, các ngành, đội ngũ cán bộ, đảng viên, đoàn viên, hội viên, nhất là người đứng đầu hiểu được hiệu quả mang lại từ phong trào “Dân vận khéo”. Từ đó, định hướng rõ nội dung trọng tâm trong từng giai đoạn, từng loại hình, từng địa phương, đơn vị phải thực sự hướng đến lợi ích hợp pháp, chính đáng, thiết thực của người dân, tạo động lực để phát triển kinh tế - xã hội, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống của nhân dân.

          Quá trình hoàn thiện và phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế đang mở ra những cơ hội để nâng cao, cải thiện đời sống nhân dân. Để phong trào thi đua “Dân vận khéo” tiếp tục lan tỏa, mang lại hiệu quả cụ thể, lợi ích thiết thực cho nhân dân, các cấp ủy đảng cần quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, chú trọng thực hiện tốt một số nội dung trọng tâm sau:

          Một là, tiếp tục nâng cao nhận thức về công tác dân vận, về phong trào thi đua “Dân vận khéo” nhằm tạo sự chuyển biến thực chất trong quan hệ giữa Đảng với nhân dân, xác định phong trào thi đua “Dân vận khéo” là trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền, hệ thống chính trị. Tăng cường công tác tuyên truyền, định hướng phong trào gắn với chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan, tổ chức trong hệ thống chính trị. Phát huy vai trò của các phương tiện truyền thông đại chúng trong công tác tuyên truyền, vận động nhân dân.

          Hai là, xác định nội dung trọng tâm phong trào thi đua “Dân vận khéo” phù hợp với điều kiện từng địa bàn, từng đối tượng. Chú trọng Chương trình Mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững gắn các phong trào thi đua của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội với việc thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW của Bộ Chính trị về “Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” và Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 khóa XII “Về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ”.

          Ba là, chú trọng xây dựng, phát triển mô hình, điển hình “Dân vận khéo” ở những nơi khó khăn, phức tạp, ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng đồng bào có tôn giáo, công nhân ở các khu công nghiệp, khu chế xuất, trong giải quyết các “điểm nóng” phức tạp, bức xúc nổi cộm, trong cải cách hành chính, xây dựng bộ máy tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, phục vụ nhân dân.

          Bốn là, hệ thống công tác dân vận tăng cường nghiên cứu, tham mưu cho cấp ủy đảng lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện tốt hơn phong trào thi đua “Dân vận khéo”. Các cấp, các ngành, cơ quan, đơn vị phải định hướng, hướng dẫn, hỗ trợ xây dựng mô hình, điển hình; thường xuyên kiểm tra, đôn đốc, định kỳ sơ kết, tổng kết, khen thưởng kịp thời và có giải pháp để nhân rộng mô hình, điển hình “Dân vận khéo” có hiệu quả.

          Từ thực tiễn phong trào thi đua “Dân vận khéo” trong nhiều năm qua có thể khẳng định đây là một chủ trương đúng đắn, một phong trào thiết thực, hiệu quả, hợp lòng dân, được đông đảo đoàn viên, hội viên và nhân dân hưởng ứng, tham gia, góp phần quan trọng vào ổn định chính trị, phát triển kinh tế - xã hội, tăng cường quốc phòng - an ninh và xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh.

           Dân vận là hoạt động thông qua hành động, lời nói, chữ  viết để vận động tất cả các lực lượng của mỗi người dân không để sót một người dân nào. Từ việc vận động đó để đóng góp sức dân thành lực lượng nhân dân và từ lực lượng nhân dân thành lực lượng toàn dân, để cùng nhau tiếp sức, thực hành những công việc nên làm, những công việc Chính phủ và đoàn thể đã giao. Dân vận là những cá nhân, tổ chức có trách nhiệm được giao nhiệm vụ đi sâu, đi sát vào đời sống của người dân, nắm bắt tâm tư, nguyện vọng những vấn đề đang xảy ra hằng ngày trong cuộc sống từ đó bằng các biện pháp tuyên truyền cho nhân dân hiểu rõ các chủ trương, đường lối chính sách của Đảng pháp luật của nhà nước, giữ vững khối đại đoàn kết toàn dân tộc từ đó giúp người dân tự nguyện thực hiện các chủ trương đường lối chính sách của Đảng, pháp luật của nhà nước, vận động nhân dân xây dựng và bảo vệ tổ quốc. Điển hình tại phường Anh Dũng, quận Dương Kinh, Hải Phòng phải kể đến ông Đỗ Văn Tuyến, tổ trưởng Tổ dân phố Trà Khê 1, phường Anh Dũng, quận Dương Kinh, Hải Phòng. Ông Tuyến năm nay đã ngoài 60 nhưng khi gặp gỡ ông ai cũng thấy ngạc nhiên vì sự trẻ trung, hoạt bát, nhanh nhẹn của người tổ trưởng tổ dân phố. Ngồi trên bộ bàn ghế gỗ cũ được đặt trang trọng ở phòng khách ông tâm sự: "Tôi từng là lính chiến trong chiến dịch biên giới phía Bắc và biên giới phía Tây Nam. Vinh dự được kết nạp Đảng trong quân đội trải qua cuộc sống tôi về sông cuộc sông bình thường nơi thôn quê. Được sự tín nhiệm của người dân tôi được bầu làm tổ trưởng tổ dân phố Trong quá trình công tác ở vị trí này tôi luôn cố gắng, học tập, đọc nhiều, nghe nhiều để có kiến thức từ đó tuyên truyền phổ biến cho các đồng chí trong tổ dân phố và người dân. Là Đảng viên, tôi luôn chú trọng đến tâm tư nguyện vọng của người dân từ đó tháo gỡ vướng mắc cho người dân tuyên truyền chủ trương, đường lối chính sách của Đảng, pháp luật của nhà nước và những chủ trương của địa phương cho người dân để người dân thực hiện và chấp hành". Trong thời gian thực hiện nông thôn mới thông của ông Tuyến là tổ trưởng tổ dân phố đã góp phần quan trọng vào việc hoàn thành chỉ tiêu của phường, góp phần để xây dựng mô hình “Dân vận khéo”. Trong quá trình công tác với cương vị làm tổ trưởng tổ dân phố, ông Tuyến đã nhiều lần được Đảng ủy phường, quận ủy khen thưởng vì có thành tích tốt trong việc thực hiên nhiệm vụ cũng như khen thưởng về thành tích xuất sắc trong công tác dân vận. Trong mắt nhân dân địa phương ông luôn là người mẫu mực, là công dân tốt, là Đảng viên xuất sắc mang đậm phẩm chất tốt đẹp và cao quý của người bộ đội cụ Hồ, người chiến sĩ cách mạng. Ông xứng đáng là tấm gương "dân vận khéo" để các cán bộ, chiến sĩ, nhân dân học tập và noi theo.

          "Dân vận khéo thì việc gì cũng thành công". Đó là câu kết của báo cáo "Dân vận" do Chủ tịch Hồ Chí Minh viết ngày 15 tháng 10 năm 1949 trên báo Sự Thật số 120. Mấy chục năm qua, những lời Bác dạy trong bài báo: "Dân vận" vẫn còn nguyên giá trị và là phương châm hành động cho mỗi cán bộ, Đảng viên, mỗi cơ quan, đơn vị, địa phương trong thời kỳ đẩy mạnh toàn diện công cuộc đổi mới, công nghiệp hóa hiện đại hóa và hội nhập quốc tế./.